Pa shkollë e pa punë, personat me aftësi të veçanta diskriminohen nga Prishtina

Në Kosovë jetojnë rreth 250.000 persona me aftësi të kufizuara, apo shprehur në përqindje rreth 10% e popullsisë së përgjithshme. Shteti ka për detyrë krijimin e kushteve të nevojshme për një jetesë sa më normale të kësaj kategorie të shoqërisë, shkruan Literal Media. “Shoqata e paraplegjikëve dhe paralizës së fëmijëve të Kosovës” është themeluar në vitin 1983. Objektivë kryesore e Shoqatës ishte “përmirësimi i të drejtave dhe i standardeve të jetesës së personave me aftësi të kufizuar në Kosovë. Përkundër iniciativave të kësaj shoqate dhe detyrimeve që ka shteti, një klimë e tillë nuk është arritur. Literal Media ka kontaktuar Drejtorin e HANDIKOS-it dhe të Këshillit të personave me aftësi të kufizuara, z. Afrim Maliqin i cili ka treguar problemet kryesore me të cilat përballet kjo organizatë dhe kategori e shoqërisë. 'Shqetësimet tona si HANDIKOS janë që ne si organizatë e personave me aftësi të kufizuara nuk mund t’i përmbushim detyrat e tyre meqenëse bazohemi 100 për qind me projekte. Jo vetëm projektet, por ne thirremi për të drejtat e tyre, të cilat nuk përmbushen duke u bazuar në legjislacionin aktual, i cili fatkeqësisht nuk zbatohet apo zbatohet shumë pak'- tha Maliqi. Dy nga të drejtat themelore që i takojnë personave me aftësi të veçanta janë e drejta për shkollim dhe e drejta për punësim, e asnjëra nga këto nuk respektohen sa duhen përkundër kornizës ligjore ekzistuese në Kosovë. 'Personat me aftësi të kufizuara ballafaqohen me situata të vështira, duke filluar prej arsimimit të fëmijëve, i cili sipas vlerësimeve tona del se një numër shumë i madh i tyre nuk janë të përfshirë në arsim, si pasojë e mos mbështetjes adekuate nga familjet e tyre, nën asistencën personale, mos infrastruktura e përshtatshme fizike, mos qasja në transport të përshtatshëm etj. Kjo tregon arsyen e mospërfshirjes së një numri shumë të madh të tyre në arsim. Shqetësim tjetër është që personat me aftësi të kufizuara në Kosovë ballafaqohen me mos punësimin dhe mos zbatimin e Ligjit për Punësim, mungesën e pajisjeve dhe mungesën e shërbimeve të duhura për ta, infrastrukturën e papërshtatshme dhe mos mundësinë e lëvzjes së lirë sikurse qytetarët e tjerë'- tha z. Afrim Maliqi për Literal Media. Infrastruktura e objekteve, sipas ligjit, duhet të jetë e ndërtuar në atë mënyrë që personat me aftësi të kufizuara të mos jenë të diskriminuar. Por sa ka arritur Komuna e Prishtinës ta zbatojë ligjin? Sipas Mailiqit në një hulumtim të bërë në vitin 2016 në Komunën e Prishtinës, rezultatet e marra nuk janë të kënaqshme. 'Hulumtimi është zhvilluar diku në 96 objekte dhe asnjëri nuk i ka përmbushur kriteret sipas udhëzimit administrativ 2007/33 që bazohet në Ligjin për Ndërtim.. Sidomos në Universitetin e Prishtinës, i cili është faktori kryesor që personat me aftësi të kufizuara, në veçanti përdoruesit e karrocave nuk mund të ndjekin studimet për shkak të infrastrukturës së paqasshme'-shtoi mes të tjerash Maliqi. Ligji për mbrojtje nga Diskriminimi thekson që nëse personi nuk mund ta marrë një shërbim për shkak të infrastruktuërs të paqasshme, konsiderohet diskriminim. Bazuar në këtë ligj, z.Maliqi thotë se komuna i ka kompetencat e plota që ta zbatojë këtë udhëzim dhe ta rregullojë qasjen. 'Për këtë çështje, ne i jemi drejtuar sa e sa herë komunës së Prishtinës, duke i ofruar edhe zgjidhje dhe duke e bërë edhe një plan të veprimit lokal vetëm për komunën e Prishtinës. Me këtë rast, komuna e ka aprovu këtë plan, por fatkeqësisht nuk ka hasë fare në zbatim'- ka përfunduar z.Maliqi.Institucionet e shtetit duhet ta zbatojnë ligjin dhe të krijojnë infrastrukturën e duhur në mënyrë që personave me aftësi të kufizuara tu mundësohet qasje në jetën publike, kulturore, punë e arsim ashtu siç çdo qytetari tjetër të Republikës së Kosovës.Shkruan: Bardha Kololli

Vetëm 54 përqind e kosovarëve janë për bashkim me Shqipërinë

Fondacioni Kosovar për Shoqëri Civile (KFOS) dhe Fondacioni Shoqëria e Hapur për Shqipëri (OFSA) – me qëllim që ta bëjnë matjen e qëndrimeve, perceptimeve dhe njohurive të qytetarëve të Shqipërisë dhe Kosovës për temat që kanë të bëjnë me ndërveprimet mes shteteve dhe qytetarëve, si dhe bashkëpunimit mes vendeve të rajonit, qëndrimeve ndaj bashkimit kombëtar, integrimeve europiane dhe çështjeve tjera – e kanë realizuar një hulumtim të opinionit publik, të parin e këtij lloji, në Kosovë dhe Shqipëri.Hulumtimi është realizuar në periudhën tetor-nëntor 2018. Gjithsej janë intervistuar 2.504 qytetarë: 1.200 në Shqipëri dhe 1.304 në Kosovë (1.004 shqiptarë dhe 300 serbë).Ky hulumtim është strukturuar në pesë blloqe kryesore: 1. Njohuritë dhe kontaktet me njëri-tjetrin; 2. Qëndrimet dhe stereotipat; 3. Vlerat dhe besimet; 4. Politikat e përbashkëta; 5. Qëndrimet ndaj bashkimit dhe dialogut Kosovë-Serbi.Klan Kosova sjell disa nga rezultatet më të rëndësishme.BASHKIMI KOMBËTARSa i përket dëshirës për arritjen e bashkimit kombëtar, 63 për qind e respondentëve në Shqipëri dhe 54 për qind e respondentëve në Kosovë janë deklaruar se duan që ky bashkim të arrihet.16 për qind e respondentëve në Shqipëri dhe në Kosovë nuk e duan bashkimin kombëtar. Shumica e tyre janë nga rajonet urbane, si në Shqipëri ashtu edhe në Kosovë. Gjeografikisht, respondentët në rajonin e Prishtinës dhe në Shqipërinë Qendrore e përbëjnë shumicën e qytetarëve që janë kundër bashkimit kombëtar.Të pyetur nëse janë të vullnetshëm për ta paguar një taksë e cila do ta mundësonte bashkimin kombëtar, gatishmëria e respondentëve zvogëlohet, sepse 29 për qind e respondentëve në Shqipëri dhe 49 për qind e respondentëve në Kosovë pajtohen me këtë.Sikur do t’iu ofrohej mundësia për të votuar në referendum, 75 për qind e shqiptarëve në Shqipëri dhe 64 për qind e shqiptarëve në Kosovë do të votonin për bashkimin kombëtar.Ata që e kundërshtojnë bashkimin në një shtet japin arsye të ndryshme, ndër të cilat më e shpeshta ka të bëjë me besimin se shtetet respektive të Kosovës dhe Shqipërisë funksionojnë më mirë si të ndara.Gjithashtu, një qëndrim i shpeshtë i kundërshtarëve të bashkimit është i bazuar në dallimet kulturore dhe ato të traditës mes shqiptarëve të Kosovës dhe shqiptarëve të Shqipërisë.– Besueshmëria në “mundësinë reale të arritjes së bashkimit kombëtar” ka pësuar rënie të konsiderueshme kur qytetarët janë pyetur për aspektin real të zbatimit, sepse vetëm 23 për qind e shqiptarëve të Shqipërisë dhe 17 për qind e shqiptarëve të Kosovës janë deklaruar që ky projekt është i mundshëm edhe praktikisht.– Dallime mes shqiptarëve në Shqipëri dhe shqiptarëve në Kosovë ka edhe në perceptimin e realizueshmërisë së idesë së bashkimit kombëtar.Derisa shqiptarët në Shqipëri mendojnë që “bashkësia ndërkombëtare” është faktori kryesor që ka fuqi ta mundësojë këtë ide, për shqiptarët e Kosovës këtë kryesisht mund ta bëjnë “liderët e Kosovës dhe Shqipërisë”.Si në Shqipëri, ashtu edhe në Kosovë, qytetarët të cilët mendojnë se bashkimi kombëtar nuk mund të bëhet e konsiderojnë bashkësinë ndërkombëtare si pengesën më të madhe.Si pengesën e dytë më të madhe në Shqipëri e shohin kundërshtimin e Serbisë, ndërsa në Kosovë – shtetet e rajonit tonë në përgjithësi.Në kategorinë e qytetarëve që i besojnë realizimit të bashkimin kombëtar, shumica në Kosovë thonë se kjo do të ndodhë brenda 5 vjetëve (39 për qind), ndërsa shumica në Shqipëri konsiderojnë se do të ndodhë brenda 10 vjetëve.42 për qind e qytetarëve në Kosovë dhe 37 për qind e qytetarëve në Shqipëri mendojnë se “bashkimi kombëtar” dhe “anëtarësimi në BE” i Kosovës dhe Shqipërisë janë procese që e kundërshtojnë njëri – tjetrin.Nëse do t’iu duhej ta zgjidhnin vetëm një opsion, këta respondentë do t’i jepnin prioritet “anëtarësimit në BE” para “bashkimit kombëtar”.NDËRVEPRIMI88 për qind e shqiptarëve të Kosovës e kanë vizituar Shqipërinë, ndërsa 31.6 për qind e shqiptarëve të Shqipërisë e kanë vizituar Kosovën.18 për qind e serbëve të Kosovës e kanë vizituar Shqipërinë në dy vitet e fundit.Turizmi është arsyeja kryesore për vizita.Siguria është problematikë më e madhe për shqiptarët e Kosovës që e vizitojnë Shqipërinë (60 për qind ndjehen të sigurt) sesa për shqiptarët e Shqipërisë që e vizitojnë Kosovën (85 për qind ndjehen të sigurt).18 për qind e serbëve të Kosovës ndjehen të sigurt kur udhëtojnë nëpër Shqipëri.DISTANCA SOCIALEShqiptarët e Shqipërisë dhe shqiptarët e Kosovës nuk mendojnë krejtësisht njëjtë sa u përket martesave potenciale mes tyre.75 për qind e shqiptarëve në Shqipëri nuk do të kishin problem të martoheshin me shqiptarët e Kosovës, kurse 56 për qind e shqiptarëve të Kosovës nuk do të kishin problem të martoheshin me shqiptarët e Shqipërisë.84 për qind e shqiptarëve të Kosovës dhe 67 për qind e shqiptarëve të Shqipërisë nuk dëshirojnë të kenë raporte sociale me serbët.Kur bëhet fjalë për distancën sociale në raport me popujt e Europës Perëndimore, 65.5 për qind qytetarëve të Shqipërisë do të mund të martoheshin me dikë nga Europa Perëndimore, përderisa vetëm 19.5 për qind e qytetarëve të Kosovës do të ishin të gatshëm për këtë veprim.Edhe kur janë në pyetje martesat me personat e religjioneve tjera, ekzistojnë dallime mes qytetarëve të Kosovës dhe të Shqipërisë.79 për qind e qytetarëve të Shqipërisë nuk e kanë problem të martohen me pjesëtarë të religjioneve tjera, mirëpo vetëm 13.5 për qind e qytetarëve të Kosovës potencialisht janë të gatshëm për këto martesa.NJOHURITËShqiptarët e Kosovës janë më mirë të informuar për liderët e institucioneve kryesore të Shqipërisë dhe datat e tyre historike krahasuar me shqiptarët e Shqipërisë në raport me çështjet e njëjta të Kosovës.Shqiptarët e Kosovës i përcjellin më shumë mediat e Shqipërisë sesa shqiptarët e Shqipërisë mediat e Kosovës.45 për qind e shqiptarëve të Kosovës i përcjellin mediat e Shqipërisë së paku disa herë në javë, për dallim nga 23 për qind e shqiptarëve të Shqipërisë në raport me mediat e Kosovës.37 për qind e shqiptarëve të Shqipërisë asnjëherë nuk i kanë ndjekur mediat e Kosovës, kurse 17 për qind e shqiptarëve të Kosovës nuk i kanë ndjekur mediat e Shqipërisë.POLITIKAT PUBLIKERespondentët e të dyja vendeve mendojnë se arsimi është më i zhvilluar në Shqipëri sesa në Kosovë, ndërsa sundimi i ligjit, mirëqenia dhe sporti më të zhvilluara në Kosovë sesa në Shqipëri.Sa i përket perceptimit të korrupsionit, shqiptarët e Kosovës mendojnë se në Kosovë niveli i korrupsionit është më i madh se në Shqipëri, përderisa shqiptarët e Shqipërisë mendojnë se korrupsioni në Shqipëri është më i madh se në Kosovë.Shqiptarët e Kosovës kanë vlerësim më pozitiv për shëndetësinë në Shqipëri (63 për qind) sesa shqiptarët e Shqipërisë për shëndetësinë e tyre (46 për qind).Shqiptarët e Shqipërisë mendojnë se Kosova ka potencial më të madh ekonomik, mirëpo shqiptarët e Kosovës mendojnë se Shqipëria ka potencial më të madh.DIALOGUMundësia e korrigjimit të kufirit mes Kosovës dhe Serbisë nuk është pritur mirë as nga shqiptarët në Kosovë (mbi 70 për qind janë kundër), as nga shqiptarët në Shqipëri (mbi 52 për qind janë kundër), as nga serbët në Kosovë (mbi 80 për qind janë kundër).Shkëmbimi i territoreve – Veriu i Kosovës për Luginën e Preshevës – nuk konsiderohet ide e pranueshme edhe nëse kjo rezulton me pranimin e Kosovës nga ana e Serbisë edhe anëtarësimin e Kosovës në Kombet e Bashkuara.

Kuti e ankesave "pa emër", gjashtë muaj pritje për shqyrtimin e një ankese në QMF-të e kryeqytetit

Njëra nga obligimet që iu është bërë institucioneve vendore është pajisja me kuti të ankesave. Kjo iniciativë sigurisht që është në funksion të përmirësimit të nevojave dhe të përmbushjes së kërkesave të qytetarëve. Sipas kryeshefit të Qendrës Kryesore të Mjekësisë Familjare në Prishtinë, Sami Uka, kuti të ankesave posedojnë të gjitha qendrat në kryeqytet. 'Qendrat e Mjekësive Familjare kanë kuti të ankesave tash e dhjetë vite' u shpreh Uka për Literal Media. Duke qenë kështu qytetarëve përkatësisht pacientëve iu është dhënë një mundësi e mirë për të shprehur pakënaqësitë e tyre në mënyrë anonime. Por fatkeqësisht kjo mundësi nuk po shfrytëzohet aq sa duhet nga ata pasi që sipas kryshefit Uka, pak ankesa shkojnë në këtë adresë. 'Zyrtari për cilësi i QKMF-së së bashku me një grup të zgjedhur ad-hock merret me shqyrtimin e ankesave çdo gjashtë muaj të cilat janë në numër të vogël dhe kanë të bëjnë kryesisht me mungesën e ndonjë shërbimi në kohë të caktuar, ndryshe ankesat zakonisht vijnë subjektive dhe të paargumentuara' ka thënë Uka. Në Qendrën e Mjekësisë Familjare në lagjen 'Dardania' kuti të ankesave ka jo vetëm një por në secilin repart të saj, ani pse në repartin e Stomatologjisë kutia e ankesave nuk ka emër. Rrjedhimisht qytetarët mund të mos e kenë të lehtë për ta identifikuar atë. Një paciente emri i së cilës nuk deshi të bëhej i ditur i ka thënë Literal Medias se ajo ka dijeni për kutinë e ankesave por që nuk ka pasur ndonjë pakënaqësi për ta adresuar aty. 'E di që ka, krejt i kanë po s'jam anku se s'kam pas nevojë', u shpreh pacientja. Pra, qytetarët nuk e shohin si alternativë këtë mënyrë të ankimit edhe pse nëse do ta bënin do të duheshin plot gjashtë muaj për shqyrtimin e ankesës më të thjeshtë që kanë ata. Shkruan: Aulona Sylaj

Inspektorati i ikën përgjegjësisë, nuk i monitoron kutitë e ankesave në shkolla

Në shkurt të këtij viti, Ministria e Arsimit mori vendim për obligimin e të gjitha shkollave në Republikën e Kosovës që të vendosin kutitë e ankesave në objektet e tyre, shkruan Literal Media. Këto kuti, vitin e parë u vendos që të monitorohen nga Inspektorati i Ministrisë së Arsimit. Shkolla e Mesme e Mjekësisë 'Ali Sokoli' në Prishtinë, një kuti të tillë e kishte vendosur shumë kohë para se të merrej vendimi. Përkundër kësaj, nxënësit e kësaj shkolle nuk e shfrytëzojnë dhe aq këtë mundësi për tu ankuar.'Nxënësve nuk iu bën përshtypje kutia. Preferojnë të flasin direkt me profesorët për çdo ankesë apo vërejtje që kanë. Vitin e kaluar shkollor, në kutinë e ankesave kanë shkruar vetëm dy nxënës ndërkaq këtë vit ende nuk e kemi hapur kutinë'- thotë drejtori i shkollës, Hilmi Ratkoceri për Literal Media. Situatë e ndryshme është në shkollën tjetër të mesme të kryeqytetit, në Gjimnazin 'Sami Frashëri'. Kutia e vendosur pranë hyrjes kryesore shpesh shërben si vend ku nxënësit 'shfryejnë' mllefin që kanë me profesorët apo stafin e shkollës. Drejtori i këtij gjimnazi, Fetah Zejnullahu dha më shumë detaje për Literal Media. 'Kutinë e ankesave e kemi vendosur shumë kohë para se të vinte vendimi prej Ministrisë. Ka shkrime të ndryshme por kryesisht janë si rezultat i pakënaqësisë së tyre me notat e marra. Ata shkruajnë për profesorë dhe për mënyrat e notimit apo rregullave strikte që ka shkolla jonë'- tha Zejnullahu. E si i shohin nxënësit kutitë e ankesave, për Literal Media tregoi një nxënëse maturante e Gjimnazit 'Sami Frashëri'. 'Kutia është ide e mirë, pasi që nxënësit nuk mund të flasin hapur për çdo gjë me profesorët, por ne nuk e dimë se sa mirren parasysh këto ankesa. Nuk di ndonjë rast të veçantë që është zgjidhur si rezultat i një ankese të vendosur në kuti'. Por kush është përgjegjës për shqyrtimin e këtyre ankesave? Sipas vendimit të Ministrisë së Arsimit, kutitë e ankesave do të monitoroheshin nga Inspektorati, mirëpo siç duket një gjë e tillë nuk ka ndodhur në shkollën 'Sami Frashëri' e as 'Ali Sokoli'. Drejtorët e shkollave përkatëse, në pyetjen se kush merret me shqyrtimin e ankesave nga kutia, thanë se janë vet ata bashkë me profesorët që i lexojnë ankesat, duke mos përmendur fare monitorimin e Inspektoratit të Ministrisë. Kujtojmë që Ministria e Arsimit mori vendimin për vendosjen e kutitve të ankesave pas rastit të abuzimit seksual të një miture në Drenas.

OSHP-ja vlerëson se Dogana e Kosovës eliminoi tenderuesin e përgjegjshëm pa bazë ligjore

Organi Shqyrtues i Prokurimit (OSHP) ka kthyer në rivlerësim pjesën e parë të tenderit me titull “Furnizim me automjete për njësitë e Drejtorisë së zbatimit të Ligjit” të Doganës së Kosovës.Kjo për faktin që e ka pranuar si të bazuar ankesën e operatorit ekonomik “Auto Sherreti sh.p.k – Prishtinë”, i cili në këtë procedurë, sipas OSHP-së ishte eliminuar si i papërgjegjshëm, pa bazë ligjore, shkruan sot Koha Ditore.Sipas vendimit të OSHP-së, të datës 31 tetor, ndonëse oferta e operatorit ekonomik ankues, prej 422 mijë e 704 eurosh, ishte rekomanduar për kontratë nga komisioni vlerësues i Doganës së Kosovës për këtë tender, ai ishte shpallur i papërgjegjshëm nga zyrtari përgjegjës i Prokurimit i këtij institucioni, me arsyetimin se për kompaninë në fjalë Dogana e Kosovës ka ngritur disa raste në Prokurori për shmangie nga pagesa e tarifave të detyrueshme doganore.Mirëpo, ky arsyetim, sipas OSHP-së, nuk qëndron për faktin për këto raste të iniciuara nuk ka një vendim gjyqësor.Për këtë arsye, OSHP-ja ka kthyer në rivlerësim këtë procedurë, është paraparë të blihet një “Automjet transportues i kombinuar për nevojat e njësisë antikontrabandë”.